Jean-Michel Basquiat - Vị vua của Nghệ thuật Đường phố

Từ lâu, di sản nghệ thuật của Jean-Michel Basquiat được nhiều người thắc mắc rằng điều gì đã khiến những nét nguệch ngoạc của ông trở nên đắt giá? Phong cách vẽ của ông có thể dễ dàng học và bắt chước, nhưng điều đó không mang được sự đại diện văn hóa mà Basquiat có được trong 27 năm ngắn ngủi của đời mình.

Basquiat đã và đang xuất hiện trong khắp các ấn phẩm đại chúng ngày nay, đặc biệt là mức độ ảnh hưởng đến các dòng nhạc Punk, Hip-hop và Jazz. To lớn hơn nữa là sự đại diện của một họa sĩ da màu trong danh sách những bức tranh đắt giá nhất thế giới với tác phẩm Untitled, 1982.

Trong lần này hãy cùng The Highball tìm hiểu về cuộc đời và di sản mà Jean-Michel Basquiat đã để lại cho văn hóa nghệ thuật hiện đại và sự ảnh hưởng đến với thời trang nhé!

Âm nhạc và Văn hóa Đường phố

Ngay từ nhỏ, Basquiat được gia đình khuyến khích theo đuổi nghệ thuật, ông là một đứa trẻ sáng dạ khi thành thạo ba ngôn ngữ và chúng được thể hiện qua các tác phẩm sau này. Tuy nhiên, khi cuộc sống gia đình trở nên bất ổn, ông đã bỏ học và bỏ nhà ra đi nhiều ngày cho đến khi bị công an bắt. 

Năm 1978, Basquiat gặp đồng nghiệp AI Diaz và lập thành bộ đôi Graffiti SAMO. Cả hai đã tạo được tên tuổi với những câu chữ vẽ trên khắp đường phố của Manhattan. Số lượng bức vẽ từ SAMO nhiều đến mức người ta phải chú ý mặc dù chúng không có một thông điệp nào rõ ràng, nhưng các tấm ảnh chụp lại những hình vẽ graffiti trước khi biến mất lại đang có giá trị sưu tập rất cao.

Danh tiếng của Basquiat bắt đầu vươn xa từ những tác phẩm Graffiti đầy táo bạo, giúp ông dần thu hút sự chú ý. Bước ngoặt đến vào năm 1980 khi ông gây ấn tượng mạnh tại một buổi triển lãm nhóm, đưa tên tuổi ông đến gần hơn với giới mộ điệu quốc tế. Kể từ đó, Basquiat nhanh chóng trở thành cái tên được các giám tuyển và nhà sưu tập săn đón, và nhắc đến như một "ngôi sao mới" trong cộng đồng nghệ thuật New York.

Tác phẩm đầu tiên Cadillac Moon, 1981 của ông được bán cho ca sĩ Debbie Harry của ban nhạc Blondie. Điều thú vị rằng sau này Basquiat cũng xuất hiện với vai trò là một DJ trong video âm nhạc Rapture của Blondie.

Đôi khi, vai trò của Basquiat được xem như là một nhạc sĩ không thường trực. Năm 1983, ông sản xuất đĩa nhạc Hip-hop Beat Bop và được in với số lượng hạn chế. Bìa đĩa tự tay thiết kế đã khiến nó trở nên được ưa chuộng bởi cả người sưu tầm đĩa nhạc và nghệ thuật.

Jazz cũng tác động lớn với nghệ thuật của Basquias vì nó nhấn mạnh tính ngẫu hứng và lấy mẫu (sampling). Bên cạnh các các bức tranh tôn vinh những nghệ sĩ nhạc Jazz yêu thích, ông cũng vẽ các vận động viên da màu nổi tiếng đã phải chiến đấu để giành được sự công nhận trong thế giới của người da trắng.

Mối quan hệ với Andy Warhol

Một điều đáng buồn rằng Andy Warhol và Basquiat mất liên tiếp nhau trong chưa đầy một năm. Nhiều người nói rằng Warhol chỉ lợi dụng tên tuổi của họa sĩ trẻ để cứu vớt lại sự nghiệp, nhưng mối quan hệ của cả hai lại là một cặp bài trùng ăn ý trong nghệ thuật.

Việc thực hiện những tác phẩm cuối với Basquiat đã giúp Warhol quay trở lại với bản ngã nghệ thuật từ những ngày đầu của mình. Trong hai năm làm việc, họ đã vẽ được 150 bức tranh cùng nhau - một phong cách làm việc giữa những khuôn mẫu của Warhol và tính ứng biến của Basquiat.

Mặc dù các tác phẩm của cả hai đã bị chỉ trích khi lần đầu ra mắt vào năm 1985, lời lẽ của báo chí đã khiến tình bạn của hai rạn nứt. Tuy nhiên, mối quan hệ hợp tác của Warhol và Basquiat được xem là một trong những màn hợp tác kinh điển của nghệ thuật thế kỉ 20.

Di sản được để lại

Basquiat là một trong số ít người Mỹ gốc Phi hoạt động trong thế giới nghệ thuật chủ yếu của người da trắng. Nghệ thuật chính trị sâu sắc của ông đã nói lên sự đen tối, những thách thức và tổn thương mà người da màu tại Mỹ đã phải trải qua. Sự tập trung của ông vào văn hóa da màu không phải là xu hướng của nhiều đồng nghiệp đương thời, góp phần thu hút sự chú ý về sự thiếu đa dạng trong giới nghệ thuật.

Basquiat cũng phá vỡ ranh giới của sự phân tầng, định nghĩa lại tính thẩm mỹ của người da màu thông qua việc sử dụng các biểu tượng, ngôn ngữ và phong cách trực quan. Việc đưa Graffiti nói riêng và nghệ thuật đường phố nói chung - vốn bị gạt ra ngoài trong thế giới nghệ thuật truyền thống - đã góp phần truyền tải những câu chuyện về sự phản kháng và bản sắc của cộng đồng người gốc Phi rộng lớn.

Ngoài ra, các tác phẩm của ông cũng là một tiếng nói cho văn hóa Punk và Hip-hop - những thể loại từng bị gạt khỏi giới nghệ thuật chính thống. Sự giao thoa về nghệ thuật và âm nhạc này đã định vị Basquiat như một nhân vật không chỉ đại diện cho người da màu mà còn tích cực tham gia vào việc định hình văn hóa trong những năm 1980.

Xóa nhòa ranh giới trong thời trang

Không chỉ phá cách trong nghệ thuật, Basquiat cũng nổi bật với việc mặc chiếc áo Armani đắt tiền nhưng loang lổ màu khi xuất hiện. Thực tế, ông được tạp chí GQ vinh danh là một trong 50 người đàn ông sành điệu nhất trong 50 năm qua. 

Có một giai đoạn, Basquiat đã làm mẫu cho nhà thiết kế Issey Miyake và xuất hiện trên sàn diễn của Comme des Garçons - một thương hiệu thời trang yêu thích của ông.

Phong cách của Basquiat rất nổi tiếng trong giới thời trang nam. Có một bức ảnh Basquiat mặc áo phông Adidas với bộ vest kẻ sọc đã trở thành cảm hứng của các nhà thiết kế trẻ. 

Sự hấp dẫn của Basquiat đến từ việc thể hiện phong thái của một người đàn ông xem sự hào nhoáng của trung tâm thành phố như một điều phù phiếm. Một phong cách hỗn loạn và không theo khuôn mẫu qua bộ vest tinh tế mặc với chiếc áo sơ mi chưa ủi, cà vạt lệch và đôi giày thể thao cũ. 

Vào năm 2018 nhân dịp kỉ niệm 30 năm ngày mất của Basquiat, hàng loạt các thương hiệu thời trang đường phố đã ra mắt các bộ sưu tập lấy cảm hứng từ tác phẩm của ông. Các thương hiệu quần áo nổi bật như Uniqlo, Supreme và hai thương hiệu giày nổi tiếng là Reebok và Dr. Martens cũng tham gia.

Hi vọng bài viết này giúp bạn hiểu hơn về giá trị văn hóa và sắc tộc mà Jean-Mitchel Basquiat đã trải qua, những giá trị tinh thần này đã giúp các bức tranh của Basquiat có giá trị cao. 

Ngoài ra, lối sống có phần hững hờ của ông đã tạo nên một phong cách thời trang riêng, vừa nổi loạn vừa xóa nhòa ranh giới của quần áo đắt tiền và bình dân. Bên cạnh đó, bạn có nhận ra rằng rapper Jay-Z và ca sĩ The Weeknd đã từng để kiểu tóc của Basquiat không?